1930 - 1932 Julie groeit op 2

Julie schrijft aan haar broer Boy in 1999

De wereldwijde economische crisis had de gehele bevolking op Java vanaf circa 1930 niet ongemoeid gelaten. Grote werkeloosheid onder de Europese en andere ‘Oosterlingen’ was niet uitgebleven. De inheemse bevolking had moeite om aan voedsel te komen en de handeltjes met de Europeanen en zij die nog een inkomen hadden of geld op de bank namen steeds meer af. De pandjeshuizen op Java deden goede zaken en veel Indische Nederlanders moesten hun te duur geworden huurhuizen verlaten en trokken de kampongs in. Het verre Nederland eveneens in een diepe crisis stelde zich als een hongerig kind op en trachtte door lagere exportprijzen en salarisverlagingen het staatsinkomen uit Indië op niveau te houden. Op Java nam de onderlinge solidariteit toe want een ieder had het moeilijk. 

Nationalistische groeperingen lieten opnieuw hun geluiden horen en het moet vooral voor de Indo’s een vreemde gewaarwording zijn geweest om geld te ‘mogen’ schenken aan steuncomités die geld ophaalden voor arme gezinnen in Nederland. Ferdinand was er de man niet naar om bij de pakken neer te zitten en hij was goed op de hoogte van de wereldwijde ontwikkelingen in de suikerindustrie. Al jaren eerder waren vele landen begonnen met het opzetten van hun eigen nationale suikerfabrieken en de concurrentie van de suikerbiet had de vraag naar de rietsuiker uit Indonesië aan het wankelen gebracht. Machinefabriek Stork in Nederland had echter wereldwijde connecties en zocht bij voortduring naar personen met ervaring die de bouw van nieuwe installaties in met name India en de Filipijnen konden begeleiden.

In het vroege voorjaar van 1932 verhuisde het gezin naar het stadje Sragen op circa 40 kilometer van Solo. Charlotte onderging geschokt de verandering van het vertrek uit het mooie grote huis in Delanggoe naar het zeer kleine en eenvoudige huisje in Sragen wat vlak naast een grote kampong stond. Alleen de kinderbaboe was mee verhuisd. Voor het andere personeel was geen plaats maar ook geen geld en Charlotte moest na al die jaren zelf weer de handen uit de mouwen steken. Ondanks het feit dat bijna de gehele bevolking getroffen was door de economische problemen verweet zij Ferdinand dat hij niet goed voor zijn gezin zou zorgen. Er was al eerder verwijdering tussen hen beiden ontstaan vanwege de grote karakter verschillen en nu Ferdinand had aangekondigd naar werk in het buitenland te gaan zoeken werd de afstand al voor zijn vertrek groter tussen hem en Charlotte. Zij voelde zich in de steek gelaten. Zoals Charlotte eerder in haar leven in de steek was gelaten door haar oudere broers. Die hadden besloten haar op de kloosterschool te laten wonen bij de strenge Zusters Ursulinen in een Kloosterschool voor meisjes.

Nadat Julie in 1932 een toelatingsexamen had gedaan voor plaatsing op een Hogere Burger School verhuisde het gezin van het landelijke Sragen naar het stedelijke Bandoeng. Ferdinand had een huis gevonden in een nieuwbouwwijk van Bandoeng niet ver bij het vliegveld Andir vandaan. Ondanks de crisis was Bandoeng behoorlijk in beweging. Oude kampongs werden ontruimd en er kwamen geschakelde of vrijstaande huizen met een relatief lage huur voor in de plaats. Aan de mooie Bragaweg waren veel etalages te zien met de laatste 'Europeesche' mode die echter voor weinigen was weggelegd.


Charlotte en Ferdinand hadden steeds vaker woorden met elkaar. De ruzies gingen niet alleen over het gebrek aan inkomen. Charlotte had het moeilijk met het idee om in de grote stad te wonen tussen mensen die zij niet kende. Met haar schoonmoeder Joanna Heyligers kon zij ook al niet goed overweg. Ook het aanstaande vertrek van Ferdinand naar het buitenland beroerde haar ten zeerste. Charlotte vond Julie een moeilijk en lastig kind wat te veel haar eigen weg zou gaan. De liefde tussen Charlotte en Ferdinand was aanzienlijk bekoeld. 

    Plaosan Tempel

    

Borobudur met zicht op de Merapi

    

Plaosan Tempel

   

 Prambanan

De Bragaweg in Bandoeng rond 1935

Vandaag de dag heet de Bragaweg, Jalan Braga - Bandung

Ursulinen HBS Bandoeng en klik op de foto met je muis of op de link